Xaraba Gilan və Aza şəhər yerlərinin inşaat keramikası

Abstract

IX əsrin sonu - X əsrin əvvəllərində Azərbaycanda başlanan iqtisadi-mədəni inkişaf XII əsrdə özünün çiçəklənmə dövrünü keçirirdi. Bu inkişafda memarlığın xüsusi yeri vardır. Dünya inciləri sırasına daxil olan memarlıq abidələri mədəni inkişafın ən bariz maddi nümunələridir. Bu abidə-lərdə həndəsi ornamentlərdən ibarət mürəkkəb kompozisiyaların yaranması-na imkan verən, memarlığın yüksək inkişafının maddi sübutu olan inşaat ke-ramikasının ən nəfis nümunələri dekorativ bişmiş kərpiclərdir. Müxtəlif hən-dəsi formalarda hazırlanmış dekorativ bişmiş kərpiclər türbələrin üzərində ən mürəkkəb ornamentlərin, ərəb əlifbasının kufi xətti ilə yazıların salınmasını asanlaşdırmaqla islam mədəniyyətinin özünəməxsusluğunu nümayiş etdirir. İnşaat keramikası içərisində ornament və yazılardan ibarət üzlük blokların bərkidildiyi möhkəm divarların tikintisində istifadə edilən və ümumiyyətlə, dövrün geniş yayılmış standart tikinti materialı olan kvadrat (20x20x5 sm) formalı bişmiş kərpicləri də xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır.